Taşlama Tezgahı Muayenesi

Taşlama tezgâhları, metal ve diğer sert malzemelerin yüzey düzeltme, hassas ölçü verme ve parlatma işlemlerinde kullanılan yüksek devirli makineler olup; yüzey taşlama, silindirik taşlama, puntasız taşlama ve portatif taşlama çeşitleriyle sanayinin en kritik ekipmanlarındandır.

Bu makineler yüksek hızda dönen taşlar nedeniyle ciddi iş güvenliği riskleri taşır ve düzenli kontrol edilmediğinde hem operatör hem de üretim açısından tehlike oluşturabilir.

Taşlama Tezgahı Muayenesi, tezgâhın mekanik yapısı, bileme taşının fiziksel durumu, spindle performansı, güvenlik korumaları ve elektriksel fonksiyonlarının uluslararası standartlara göre test edilmesini kapsayan detaylı bir periyodik kontrol işlemidir.

1. Taşlama Tezgahı Muayenesinin Amacı

Bu muayenenin temel hedefleri:

• Taşlama taşının güvenli ve düzgün şekilde döndüğünü doğrulamak

• Spindle ve rulman durumunu değerlendirmek

• Titreşim ve balans problemlerini tespit etmek

• Operatör güvenlik koruyucularını kontrol etmek

• Elektriksel güvenliği sağlamak

• Talaş koruyucu ve siperliklerin çalıştığını doğrulamak

• Yüzey işleme hassasiyetini artırmak

• Taş kırılması ve ciddi kazaları önlemek

Taşlama tezgâhlarında oluşabilecek bir taş kırılması, ağır yaralanmalara sebep olabileceği için muayene son derece kritik öneme sahiptir.

2. Muayene Kapsamında Kontrol Edilen Bileşenler

Muayene hem mekanik hem güvenlik hem de elektriksel bileşenleri kapsar:

1) Taşlama Taşı Kontrolleri

• Taşın fiziksel durumu: çatlak, kırık, kırılma izleri

• Bağlama flanşı kontrolü

• Taşın merkezlenme durumu

• Taşın devir uygunluğu (RPM)

• Taş yüzeyinde bozulma ve aşınma

• Ring test (çatlak kontrolü)

2) Spindle (Mil) ve Rulman Testleri

• Rulman ses analizi

• Mil kaçıklığı (run-out)

• Titreşim ölçümü

• Isınma testi

• Yataklama durumu

3) Mekanik Aksam ve Yapısal Kontroller

• Kızak hareketleri

• Tabla paralelliği (yüzey taşlama için)

• İş parçası tutma mekanizması (manyetik tabla, mengeneler)

• Kayış-kasnak durumu

• Redüktör ve güç aktarım elemanları

4) Elektriksel Sistem Kontrolleri

• Motor akım değerleri

• Elektrik panosu düzeni

• Şalter, kontaktör, röle kontrolleri

• İzolasyon testi

• Acil stop fonksiyonu

• Kablo hatları

5) Güvenlik Donanımları

• Taş koruyucu kapakları

• Siperlik ve çip koruma alanları

• Kapı ve switch kontrolü

• İki el ile çalışma (varsa)

• Acil stop butonları

• Kıvılcım yönlendirme korumaları

6) Soğutma Sistemi (varsa)

• Soğutma sıvısı seviyesi

• Pompa performansı

• Filtre ve hatların durumu

• Nozul işlevselliği

3. Taşlama Tezgahı Muayenesi Nasıl Yapılır?

Muayene ulusal ve uluslararası standartlara göre gerçekleştirilir:

• TS EN 13218 – Taşlama Makineleri Güvenlik Standardı

• TS EN 60204 – Makine Elektrik Güvenliği

• ISO 230 – Takım Tezgahı Test Standartları

• İş Ekipmanlarında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

1) Görsel Kontrol

• Taşlama taşı

• Flanşlar

• Koruyucu kapaklar

• Kızaklar

• Elektrik panosu

2) Hassasiyet ve Paralellik Testleri

• Komparatör ile mil salınımı

• Tabla paralelliği

• Kızak doğruluğu

3) Titreşim Testi

• Spindle titreşimi

• Kayış ve kasnak titreşimi

• Dengesizlik kaynaklarının tespiti

4) Elektriksel Testler

• İzolasyon direnci

• Topraklama sürekliliği

• Kaçak akım ölçümü

• Motor yük testleri

5) Fonksiyon Testleri

• Devir geçişleri

• Soğutma pompası

• Manuel ve otomatik hareketler

• İş parçası bağlama mekanizması

6) Raporlama

Muayene sonunda şu bilgiler raporlanır:

• Ölçümler

• Fotoğraflı bulgular

• Tespit edilen arızalar

• Uygunsuzluk kodları

• Risk analizi

• Bakım önerileri

4. Taşlama Tezgahı Muayenesinin Avantajları

• Taş kırılması riskini ortadan kaldırır

• Operatör güvenliğini maksimum seviyeye çıkarır

• Titreşim ve dengesizlik kaynaklı hata oranını düşürür

• Yüzey kalitesini artırır

• Motor ve rulman ömrünü uzatır

• Makine performansını stabil tutar

• Yasal gerekliliklere tam uyum sağlar

5. Yasal Gereklilik

Türkiye’de taşlama tezgâhı muayenesi:

• 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

• İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

gereğince yılda bir zorunludur.

6. Sonuç

Taşlama Tezgahı Muayenesi, taşlama taşının güvenliği, spindle performansı, elektriksel aksam, kızak doğruluğu ve operatör güvenlik sistemlerini kapsayan kapsamlı bir inceleme işlemidir.

Bu muayene sayesinde hem makine performansı yükselir hem de olası iş kazaları ve arızalar önemli ölçüde azaltılır.

Düzenli kontroller, kalite ve güvenliği uzun vadede garanti altına alır.