RT Radyografik Muayene
RT Radyografik Muayene
RT Radyografik Muayene, X-ışınları veya gama ışınları kullanılarak malzemenin iç yapısındaki süreksizliklerin, hataların ve kusurların görüntülenmesini sağlayan ileri düzey bir Tahribatsız Muayene (NDT) yöntemidir. Bu yöntemle, malzeme içindeki yoğunluk farkları film veya dijital detektör üzerine düşürülerek görünür hâle getirilir. Böylece yüzeye çıkmamış, içeride gizli kalan hatalar yüksek doğrulukla tespit edilir.
Endüstride özellikle kaynak kontrolü, döküm hatalarının analizi, yapısal ekipman kontrolleri ve imalat kalite güvencesi için kritik öneme sahiptir.
1. RT Radyografik Muayenenin Amacı
Radyografik testin temel amaçları:
Malzemenin iç yapısındaki kusurları görüntülemek
Kaynaklı birleştirmelerde kalite kontrol sağlamak
Katman ayrılması, gözenek, cüruf, çatlak gibi kusurları tespit etmek
Ekipman güvenliğini ve ömrünü değerlendirmek
İmalat ve tamirat süreçlerinin doğruluğunu teyit etmek
RT yöntemi, malzemenin içine zarar vermeden “röntgenini çekerek” iç yapının net şekilde görülmesini sağlar.
2. Hangi Kusurlar Tespit Edilir?
Radyografik muayene özellikle aşağıdaki hataları tespit etmede çok etkilidir:
Gaz boşlukları (porozite)
Cüruf kalıntıları
Yanma çentikleri
Laminasyon
Katman ayrılması
Eksik nüfuziyet (INCOMPLETE PENETRATION)
Eksik ergime (LACK OF FUSION)
Döküm içi boşluklar
Çatlaklar (özellikle kalın kesitlerde belirgin)
Yoğunluk farkı oluşturan tüm kusurlar görüntü üzerinde kolayca fark edilir.
3. RT Hangi Malzemelerde Kullanılır?
Radyografik muayene, ışın geçirgenliği olan çoğu malzemede uygulanabilir:
Çelik
Paslanmaz çelik
Alüminyum
Dökme demir
Titanyum ve nikel alaşımları
Plastik, kompozit yapılar
Döküm parçalar
Boru hatları ve basınçlı kaplar
Kalın kesitlerde bile başarılı sonuç verir.
4. RT Radyografik Muayene Nasıl Yapılır?
RT uygulaması, uluslararası standartlar doğrultusunda gerçekleştirilir:
TS EN ISO 17636
ASME Section V Article 2
ASTM E94 / E1742
1) Işın Kaynağının Seçimi
X-Ray cihazı: Atölye ortamında yaygın
Gama kaynağı (Ir-192, Se-75, Co-60): Saha uygulamalarında tercih edilir
Kaynağın tipi, malzeme kalınlığı ve uygulama alanına göre belirlenir.
2) Parça Yerleşimi
Işın kaynağı ile film/detektör parçanın iki tarafına yerleştirilir. Işın parçadan geçerek kusurları film üzerine yansıtır.
3) Işınlama Süreci
Işın kaynağı belirli bir süre çalıştırılır. Bu süre:
Malzeme kalınlığı
Kaynak gücü
Gama kaynağı aktivitesi
gibi kriterlere göre belirlenir.
4) Film Banyo / Dijital İşleme
İki farklı yöntem kullanılır:
Klasik film radyografisi
Dijital radyografi (DR/CR) – daha hızlı ve net
Günümüzde dijital sistemler daha fazla tercih edilmektedir.
5) Görüntü Değerlendirme
İşlem sonrası görüntü üzerinde kusurlar net şekilde analiz edilir:
Kusur yeri
Boyutu
Şiddeti
Dağılım şekli
Yoğunluk farkı
standartlara göre sınıflandırılır.
6) Raporlama
Tüm görüntüler, kalite seviyeleri ve kusur sınıflandırmalarıyla birlikte detaylı raporlanır.
5. Dijital Radyografinin (DR/CR) Avantajları
Daha hızlı sonuç
Yüksek çözünürlük
Dijital arşiv imkânı
Işın süresini azaltma
Daha az tekrar çekim
Çevre dostu (kimyasal banyo gerektirmez)
Eğer web sayfası için kullanacaksan dijital radyografi avantajlarını mutlaka özellikle vurgulamak etkili olur.
6. RT Radyografik Muayenenin Avantajları
İç hataları en net görüntüleyen NDT yöntemidir
Kusur boyutu, şekli ve konumu detaylı analiz edilebilir
Kalın kesitlerde bile yüksek doğruluk sağlar
Kaynak kontrolünde en güvenilir yöntemlerden biridir
Kalıcı görüntü kaydı oluşturur
7. Kısıtlamalar
Radyasyon güvenliği gerektirir
Uygulama alanı kontrollü olmalıdır
Çok yüksek yoğunluklu malzemelerde penetrasyon sınırlı olabilir
Maliyet, diğer bazı NDT yöntemlerine göre daha yüksektir
8. Operatör Yetkinliği
Radyografik muayene, yüksek uzmanlık gerektirdiği için yalnızca yetkili ve sertifikalı personel tarafından yapılır:
TS EN ISO 9712 – RT Level 1 / 2 / 3
ASNT SNT-TC-1A
Radyasyon güvenliği sertifikaları (RGS/RPO)
9. Sonuç
RT Radyografik Muayene, malzeme içindeki kusurları en net ve en detaylı şekilde ortaya çıkaran tahribatsız muayene yöntemlerinden biridir. Kaynaklı imalatlardan döküm ürünlere, basınçlı kaplardan boru hatlarına kadar birçok kritik ekipmanda kalite güvencesi sağlar. Dijital radyografi sistemleri ile hızlı, güvenilir ve yüksek çözünürlüklü sonuçlar elde edilir.
