Konveyör Bant Sistemi Muayenesi
Konveyör Bant Sistemi Muayenesi
Konveyör bant sistemleri, üretim, lojistik, madencilik, gıda, otomotiv, ambalajlama ve ağır sanayi gibi birçok sektörde sürekli ve güvenli malzeme taşıma süreçlerinin temel ekipmanlarıdır. Bantlı konveyörler, zincirli konveyörler, rulolu konveyörler, eğimli konveyörler, modüler bant sistemleri ve helezon konveyörler; mekanik ve elektriksel olarak sürekli çalışan makineler oldukları için periyodik olarak muayene edilmesi zorunludur.
Konveyör Bant Sistemi Muayenesi, sistemin mekanik yapısının, elektriksel aksamının, güvenlik donanımlarının, bant gerginliği ve hizasının, taşıma elemanlarının ve koruma sistemlerinin uluslararası standartlara uygun olarak kontrol edilmesini kapsayan kritik bir inceleme işlemidir.
1. Konveyör Bant Sistemi Muayenesinin Amacı
Bu muayenenin temel amaçları:
Konveyörün güvenli ve verimli şekilde çalıştığını doğrulamak
Bant kayması, kopma ve hizalama hatalarını önlemek
Rulman, tambur ve motor arızalarını erken tespit etmek
Acil durdurma ve güvenlik ekipmanlarının işlevselliğini kontrol etmek
Elektriksel ve mekanik riskleri en aza indirerek iş kazalarını önlemek
Taşıma kapasitesinin uygunluğunu ve stabilitesini değerlendirmek
Konveyör sistemlerinde yaşanan arızalar; malzeme dökülmesi, bant kopması, motor yanması ve ciddi iş kazalarına neden olabileceği için düzenli muayene hayati önem taşır.
2. Muayene Kapsamında Kontrol Edilen Bileşenler
Muayene hem mekanik, hem elektriksel hem de güvenlik bileşenlerini kapsar:
1) Mekanik Aksam Kontrolleri
Tahrik tamburu ve dönüş tamburları
Bant gergi mekanizması
Rulolar ve taşıyıcı silindirler
Konveyör gövde yapısı
Konstrüksiyon ve bağlantı elemanları
Zincir, dişli ve redüktör sistemleri (zincirli konveyörlerde)
Helezon konveyörlerde mil ve yatak durumu
Kayış, kasnak, rulman aşınmaları
2) Bant Kontrolleri
Bant yüzey durumu (yıpranma, delik, yarık)
Bant gerginliği ölçümü
Bant hizalama kontrolü (tracking)
Bant tipi ve taşıma kapasitesi uyumu
Ek yeri (zımba/menteşe) kontrolleri
Bant yanak durumu
3) Elektriksel Sistem Kontrolleri
Motor akım ve sıcaklık değerleri
Redüktör / motor bağlantıları
Sensörler (limit switch, proximity vb.)
Elektrik panosu ve kablo düzeni
Acil stop butonları
Start/stop kontrol butonları
İzolasyon direnci ve kaçak akım kontrolü
4) Güvenlik Donanımları
Bant kenar korumaları
Rulo koruma kapakları
Malzeme sıçrama/dökülme bariyerleri
Acil durdurma halatı (emergency pull cord)
Acil stop butonları
Koruyucu kafesler
Dönüş tamburu koruyucuları
5) Taşıma Performansı Testleri
Bant taşıma kapasitesi ölçümü
Malzeme dağılım testi
Titreşim ve yük altında çalışma analizi
Start/stop tepkisi
Yük altında bant kayma testi
6) Fiziksel Hasar Kontrolleri
Korozyon ve paslanma
Bükülme, çatlak, kırık tespitleri
Rulman sıcaklık aşımı
Tambur kaplaması yıpranması
3. Konveyör Bant Sistemi Muayenesi Nasıl Yapılır?
Muayene işlemi ulusal ve uluslararası standartlara göre gerçekleştirilir:
TS EN 618 – Konveyör Sistemleri Güvenlik Standardı
TS EN ISO 13857 – Makine Koruma Mesafe Standartları
TS EN 60204 – Makine Elektrik Güvenliği
İş Ekipmanlarında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
1) Görsel Kontrol
Bant yüzeyi
Rulolar
Bağlantı elemanları
Elektrik kabloları
Redüktör ve motor
2) Mekanik Ölçüm ve Testler
Bant gergi ölçümü
Rulo serbest dönüş testi
Tambur paralellik kontrolü
Yatak boşluklarının ölçümü
Bant hizalama testi
3) Elektriksel Testler
İzolasyon testi
Kaçak akım testi
Motor akım ölçümü
Sensör fonksiyon testi
4) Güvenlik Testleri
Acil stop halatı kontrolü
Koruyucu kafeslerin sağlamlığı
Emniyet switch testi
Güvenlik mesafesi analizleri
5) Performans Testleri
Boşta çalışma
Yük altında çalışma
Bant kayması kontrolü
Rulman ısınma testi
6) Raporlama
Rapor içeriği:
Tespit edilen uygunsuzluklar
Ölçüm ve test sonuçları
Fotoğraflı bulgular
Risk dereceleri
Tamir ve bakım önerileri
4. Konveyör Bant Sistemi Muayenesinin Avantajları
Bant kopması ve arıza riskini azaltır
Taşıma kapasitesini artırır
Motor ve rulman ömrünü uzatır
Güvenlik standartlarına uyumu sağlar
İş kazalarını ve duruşları önler
Enerji verimliliğini artırır
Bakım maliyetlerini düşürür
5. Yasal Gereklilik
Türkiye’de konveyör bant sistemlerinin periyodik kontrolü:
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
İş Ekipmanları Periyodik Kontrol Yönetmeliği
kapsamına göre yılda bir kez zorunludur.
Ayrıca acil stop halatı olan konveyörlerde muayene periyotları daha sık yapılmalıdır.
6. Sonuç
Konveyör Bant Sistemi Muayenesi, bant, rulolar, tamburlar, motor-redüktör, elektriksel bileşenler ve güvenlik donanımlarının kapsamlı şekilde incelenmesini içeren kritik bir kontrol sürecidir. Düzenli muayene sayesinde hem üretim verimliliği artar hem de iş kazaları, bant kopmaları ve beklenmeyen duruşlar önemli ölçüde azaltılır.
