Hidrolik Press Muayenesi

Hidrolik presler, metal şekillendirme, kalıp baskı, delme, bükme ve montaj işlemlerinde kullanılan yüksek basınçlı ve güçlü iş ekipmanlarıdır. Endüstriyel üretimin en kritik makinelerinden biri olan hidrolik presler; yüksek kuvvet üretme kapasiteleri nedeniyle ciddi iş sağlığı ve güvenliği riskleri taşır.

Bu nedenle Hidrolik Pres Muayenesi, presin mekanik, hidrolik, elektriksel ve güvenlik bileşenlerinin uluslararası standartlara uygun şekilde çalışıp çalışmadığını kontrol eden zorunlu bir periyodik inceleme işlemidir.

1. Hidrolik Pres Muayenesinin Amacı

Bu muayenenin temel amaçları:

• Presin güvenli bir şekilde çalıştığını doğrulamak

• Hidrolik kaçak, patlama ve basınç arızalarını tespit etmek

• Mekanik bileşenlerin aşınma ve deformasyonlarını belirlemek

• Elektriksel güvenlik ve acil stop fonksiyonlarını kontrol etmek

• Basınç, kuvvet ve strok değerlerinin uygunluğunu doğrulamak

• Operatör güvenliğini artırmak ve iş kazalarını önlemek

• Yasal gereklilikleri karşılamak

Hidrolik preslerde oluşabilecek arızalar, ciddi iş kazalarına ve yüksek maliyetli duruşlara sebep olabilir.

2. Hidrolik Pres Muayenesinde Kontrol Edilen Bileşenler

Muayene kapsamı hem mekanik hem hidrolik hem de elektriksel bileşenleri içerir:

1) Mekanik Aksam ve Yapısal Kontroller

• Cihaz gövdesi ve ana konstrüksiyon

• Tabla, kızak, kollar ve miller

• Aşınma, çatlak, deformasyon tespiti

• Kaynaklı ve cıvatalı bağlantılar

• Hareketli parçaların boşluk ve sürtünme durumu

2) Hidrolik Sistem Kontrolleri

• Hidrolik pompa performansı

• Basınç değerleri ve regülasyon uygunluğu

• Hortumların durumu (şişme, çatlak, yıpranma)

• Hidrolik yağ seviyesi ve kalitesi

• Silindirlerin sızdırmazlık testi

• Hidrolik valfler ve yön kontrol elemanları

• Filtre kirlilik seviyesi

3) Elektriksel Güvenlik Kontrolleri

• Buton, kontaktör, şalter testleri

• Acil stop fonksiyonu

• Limit switch kontrolleri

• Elektrik panosu düzeni

• İzolasyon testi

• Motor akım ve sıcaklık değerleri

4) Presleme Kuvveti ve Strok Kontrolleri

• Maksimum basınç kapasitesi doğrulaması

• Strok uzunluğu ve durdurma noktası kontrolü

• Basma kuvveti ölçümü

• Çalışma hızının test edilmesi

5) Operatör Güvenlik Sistemleri

Preslerde güvenlik unsurları hayati önem taşır.

Kontroller:

• İki elle çalışma sistemi (two-hand control)

• Işık bariyeri – fotosel testleri

• Koruyucu kafesler

• Acil stop mesafesi

• Pedal güvenlik kontrolü

6) Yağlama ve Soğutma Sistemleri

• Otomatik yağlama sistemi

• Soğutma ünitesi fonksiyon kontrolü

• Filtre temizliği

3. Hidrolik Pres Muayenesi Nasıl Yapılır?

Muayene işlemleri aşağıdaki standartlara göre gerçekleştirilir:

• TS EN 693 – Hidrolik Pres Güvenlik Standartları

• TS EN 60204 – Makine Elektriksel Güvenliği

• İş Ekipmanlarında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

1) Görsel İnceleme

• Hidrolik hortumlar

• Yağ kaçakları

• Tabla ve kızak durumu

• Elektrik panosu

2) Hidrolik Basınç Testleri

• Hidrolik pompa çıkış basıncı

• Silindir basıncı

• Basınç stabilitesi

• Sızdırmazlık testleri

3) Fonksiyon Testleri

• Manuel ve otomatik çalıştırma

• Two-hand control testi

• Işık bariyeri fonksiyonu

• Limit switch çalışma kontrolleri

4) Yük (Kuvvet) Testi

• Nominal presleme kuvveti ölçümü

• Kapasite doğrulaması

• Stres noktası davranışlarının ölçümü

5) Elektriksel Güvenlik Testleri

• İzolasyon ölçümü

• Kaçak akım testi

• Motor yük ölçümü

6) Raporlama

Muayene sonunda:

• Tespit edilen uygunsuzluklar

• Ölçüm ve test sonuçları

• Fotoğraflı rapor

• Risk analizi

• İyileştirme önerileri

detaylı bir rapor olarak hazırlanır.

4. Hidrolik Pres Muayenesinin Avantajları

• İş kazalarını önler

• Pres arızalarını erken tespit eder

• Üretim kalitesini artırır

• Ekipmanın ömrünü uzatır

• Enerji ve bakım maliyetlerini düşürür

• Yasal gereklilikleri karşılar

• Operatör güvenliğini maksimum seviyeye çıkarır

5. Yasal Gereklilik

Türkiye’de hidrolik preslerin periyodik kontrolü:

• 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

• İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

kapsamında yılda bir kez zorunludur.

Ayrıca CE, makine emniyeti ve elektriksel güvenlik gereklilikleri de uygulanır.

6. Sonuç

Hidrolik Pres Muayenesi, yüksek tonajlı baskı makinelerinde mekanik, hidrolik ve elektriksel bileşenlerin eksiksiz ve güvenli çalıştığını doğrulayan kritik bir kontrol sürecidir. Bu muayene sayesinde hem operatör güvenliği sağlanır hem de makinenin performansı ve üretim verimliliği üst seviyeye taşınır. Düzenli muayene ile beklenmeyen arızaların, duruşların ve iş kazalarının önüne geçilir.