Havalandırma Tesisatı Muayenesi
Havalandırma Tesisatı Muayenesi
Havalandırma tesisatı, kapalı alanlarda sağlıklı ve güvenli bir yaşam ortamı oluşturmak için gerekli olan temiz hava girişini, kirli hava tahliyesini ve ortam havasının standartlara uygun şekilde yenilenmesini sağlayan mekanik sistemlerdir.
Ofisler, fabrikalar, alışveriş merkezleri, restoranlar, laboratuvarlar, oteller, depolar ve konutlar gibi birçok yapıda havalandırma tesisatı insan sağlığı, konfor ve iş güvenliği açısından kritik rol oynar.
Havalandırma Tesisatı Muayenesi, bu sistemlerin performansını, hava kalitesini, debi değerlerini, basıncı, kanal bütünlüğünü ve cihazların çalışma verimliliğini test eden kapsamlı bir inceleme işlemidir. Amaç, sistemin yönetmeliklere uygun şekilde çalıştığını, hava kalitesini bozabilecek tüm risklerin giderildiğini ve işletmenin güvenli şekilde havalandırıldığını doğrulamaktır.
1. Havalandırma Tesisatı Muayenesinin Amacı
Muayenenin ana hedefleri:
Ortamdaki hava kalitesini artırmak
Zararlı gaz, duman, toz ve kirleticilerin tahliyesini sağlamak
Hava debisinin standartlara uygun olup olmadığını kontrol etmek
Kanal içi kirlenme, tıkanıklık ve deformasyonları belirlemek
Fan, motor, filtre, damper ve sensörlerin performansını test etmek
Enerji verimliliğini artırmak
İş sağlığı ve güvenliğini korumak
Doğru çalışmayan bir havalandırma sistemi; kötü koku, yetersiz hava değişimi, karbonmonoksit birikimi, duman yayılması ve enerji kaybı gibi ciddi risklere yol açabilir.
2. Havalandırma Tesisatı Muayenesinde Hangi Ekipmanlar Kontrol Edilir?
Muayene kapsamı oldukça geniştir ve tüm mekanik bileşenleri içerir:
1) Hava Kanalları (Ducting)
Kanal içi kirlenme
Tıkanıklık ve birikinti
Deformasyon, delik, gevşek bağlantılar
Keçeleme veya sızdırmazlık problemleri
Yalıtım kontrolü
2) Fan ve Motorlar
Debi performansı
Titreşim ve ses seviyesi ölçümleri
Yatak ve rulman kontrolü
Kayış gerginliği
Elektriksel bağlantı ve akım değerleri
3) Filtreler
Filtre doluluk oranı
HEPA, karbon, panel filtre uygunluğu
Hava geçiş direnci ölçümü (Pa)
Değişim gerekliliği analizi
4) Damperler
Yangın damperi
Duman damperi
Manuel ve motorlu damperler
Kontroller:
Açma/kapama fonksiyon testi
Konum geribildirim sinyalleri
Yangın senaryosuna entegrasyon
5) Sensörler ve Otomasyon Sistemi
CO₂ sensörleri
Sıcaklık, nem ve VOC sensörleri
Kanal içi basınç sensörleri
BMS/otomasyon paneli kontrolleri
6) Hava Debisi ve Basınç Noktaları
Anemometre ile debi ölçümü
Statik/dinamik basınç ölçümleri
Hava değişim hızının (ACH) doğrulanması
7) Isı Geri Kazanım Cihazları (HRV/ERV)
Eşanjör verimlilik kontrolü
Fan performansı
Filtre ve sensör kontrolü
3. Havalandırma Tesisatı Muayenesi Nasıl Yapılır?
Muayene ulusal ve uluslararası standartlara göre yapılır:
ASHRAE Standartları
TS EN 16798 – Enerji ve İç Hava Kalitesi
TS 3419 – Havalandırma Tesisatı
TS EN 12101 – Duman Kontrol Sistemleri
1) Görsel Kontrol
Kanal bütünlüğü
Yanlış montaj ve gevşek bağlantılar
Filtre yerleşimi
Fanların temizliği ve konumu
2) Ölçüm ve Testler
Anemometre ile hava hızı ölçümü
Debi hesaplaması
Basınç farkı ölçümü
CO₂ ve VOC seviyesi ölçümü
Filtre basınç kaybı ölçümü
Gürültü seviyesi (dB) ölçümü
Titreşim analizi
3) Enerji Verimliliği Kontrolü
Fan motor enerji tüketimi
Isı geri kazanım verimi
Kanallarda ısı kaybı/kaçağı
4) Yangın Güvenliği Kontrolleri
Yangın damperinin kapanma testi
Duman tahliye fanı fonksiyon testi
Yangın senaryoları ile eş zamanlı çalışma
5) İç Hava Kalitesi (IAQ) Testleri
PM 2.5 – PM 10 ölçümleri
Karbondioksit (CO₂) seviyesi
VOC (uçucu organik bileşik)
Oksijen ve karbonmonoksit değerleri
Nem seviyesi
6) Raporlama
Muayenenin sonunda kapsamlı bir rapor oluşturulur:
Hava debisi ve basınç sonuçları
Tespit edilen uygunsuzluklar
Filtre durumu
Yangın damperi test sonuçları
İç hava kalitesi değerleri
Fotoğraflı inceleme bulguları
Çözüm önerileri
4. Havalandırma Tesisatı Muayenesinin Avantajları
İç hava kalitesini artırır
Çalışan sağlığını korur
Enerji tasarrufu sağlar
Yangın güvenliğini üst seviyeye çıkarır
Sistem ömrünü uzatır
Verimlilik ve konfor sağlar
Yasal mevzuatlara uyumluluğu garanti eder
5. Yasal Gereklilikler
Havalandırma sistemlerinin periyodik kontrolü:
İSG Yönetmelikleri
Binaların Yangından Korunması Yönetmeliği
TS EN standartları
kapsamında zorunludur.
Özellikle endüstriyel tesislerde, ticari mutfaklarda ve kapalı çalışma alanlarında bu muayeneler yılda en az bir kez yapılmalıdır.
6. Sonuç
Havalandırma Tesisatı Muayenesi, temiz hava akışının sürekliliğini, kirli havanın doğru şekilde tahliye edildiğini, yangın anında damper ve fanların senaryoya uygun çalıştığını ve tüm sistemin güvenli performans verdiğini doğrulayan hayati öneme sahip bir kontroldür.
Düzenli muayene; çalışan sağlığını korur, işletme verimliliğini yükseltir ve yasal yükümlülüklerin karşılanmasını sağlar.
