Elektromanyetik Alan Ölçümü
Elektromanyetik Alan Ölçümü
Elektromanyetik Alan (EMA) Ölçümü, çalışma ortamında elektrik ve manyetik alan seviyelerinin uluslararası güvenlik standartlarına uygun olup olmadığının belirlenmesi için yapılan teknik bir iş hijyeni değerlendirmesidir. Elektrik panoları, yüksek gerilim hatları, transformatörler, büyük motorlar, endüstriyel güç kaynakları, kaynak makineleri, radyo vericileri, Wi-Fi cihazları ve manyetik alan oluşturan tüm ekipmanlar çalışanlar üzerinde elektromanyetik maruziyet riski oluşturabilir.
Fazla elektromanyetik alan maruziyeti; baş ağrısı, yorgunluk, uyku bozuklukları, stres, sinir sistemi etkileri ve uzun vadeli sağlık risklerine yol açabilir. Bu nedenle Elektromanyetik Alan Ölçümü, güvenli bir çalışma ortamı sağlamak açısından kritik öneme sahiptir.
1. EMA Ölçümünün Amacı
Elektromanyetik Alan Ölçümünün temel amaçları:
Çalışanların maruz kaldığı elektrik ve manyetik alan seviyelerini belirlemek
Yasal sınır değerlerin aşılıp aşılmadığını tespit etmek
Güç kaynakları ve elektrikli ekipmanların oluşturduğu elektromanyetik alanları analiz etmek
İş kazaları ve sağlık riskleri açısından tehlikeli bölgeleri belirlemek
Elektromanyetik alanların etkilerini kontrol altına almak
Çalışma alanının güvenli kullanımını sağlamak
EMA maruziyeti, özellikle sürekli çalışan makinelerin bulunduğu tesislerde düzenli kontrol gerektirir.
2. Ölçülen Elektromanyetik Alan Türleri
EMA ölçümünde üç temel bileşen değerlendirilir:
1) Elektrik Alanı (E-Field)
Volt/metre (V/m) birimiyle ölçülür
Yüksek gerilim hatları, elektrik panoları ve kablo hatları tarafından oluşturulur
2) Manyetik Alan (H-Field)
Amper/metre (A/m) birimiyle ölçülür
Motorlar, transformatörler ve büyük amper çeken cihazlarda yoğun görülür
3) Manyetik Akı Yoğunluğu (B-Field)
Tesla veya Gauss birimiyle ölçülür
Düşük frekanslı cihazlardan kaynaklanan manyetik yayılımı ifade eder
3. Kullanılan Parametreler ve Değerler
Ölçümlerde aşağıdaki teknik parametreler incelenir:
V/m (Elektrik alan şiddeti)
A/m (Manyetik alan şiddeti)
µT veya mT (Manyetik akı yoğunluğu)
Frekans aralığı (Hz – kHz – MHz – GHz)
Maksimum maruziyet seviyeleri
ICNIRP maruziyet limitleriyle karşılaştırma
4. Elektromanyetik Alan Ölçümü Nasıl Yapılır?
Ölçüm işlemleri uluslararası ve ulusal standartlara göre yapılır:
ICNIRP – Uluslararası İyonlaştırmayan Radyasyondan Korunma Komisyonu Limitleri
TS EN 50413 – Elektromanyetik Alan Ölçüm Prensipleri
TS EN 62233 – Ev ve Sanayi Cihazlarında EMA Ölçümü
İş Hijyeni Ölçüm ve Değerlendirme Yönetmeliği
1) Ölçüm Planlaması
Çalışma alanı analiz edilir
Elektrik ve manyetik alan kaynakları belirlenir
Kritik bölgeler haritalanır
2) Elektrik Alanı Ölçümü
E-Field probu ile farklı noktalarda ölçümler yapılır
Cihazlar açık ve çalışan durumda test edilir
3) Manyetik Alan Ölçümü
Motor, transformatör, kablo kanalları ve güç kaynakları çevresinde ölçüm yapılır
3 eksende analiz gerçekleştirilir
4) Frekans Analizi
Kaynağın ürettiği frekans aralığı belirlenir
Düşük ve yüksek frekanslı kaynakların etkileri ayrı ayrı değerlendirilir
5) Maruziyet Değerlendirmesi
Ölçüm sonuçları ICNIRP limitleriyle karşılaştırılır
Sınır değer aşımı varsa risk değerlendirmesi yapılır
6) Raporlama
Hazırlanan raporda:
Tüm ölçüm değerleri
Ortamın EMA haritası
Riskli bölgeler
ICNIRP ve ulusal limitlere uygunluk değerlendirmesi
İyileştirme önerileri
Fotoğraflı bulgular
detaylı şekilde sunulur.
5. EMA Ölçümünün Avantajları
Elektromanyetik alan kaynaklı sağlık risklerini azaltır
Güçlü elektrik ve manyetik alanlara karşı çalışan güvenliğini sağlar
Riskli bölgelerin doğru tespit edilmesini sağlar
Elektrik sistemlerindeki düzensizlikleri ve kaçakları ortaya çıkarır
Yasal gerekliliklere tam uyum sağlar
Elektrikli ekipman ve kablolama düzenini optimize eder
6. Yasal Gereklilik
Türkiye’de elektromanyetik alan ölçümleri:
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
Çalışanların Elektromanyetik Alanlardan Kaynaklanan Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik
kapsamında düzenli olarak yapılmalıdır.
ICNIRP tarafından belirlenen limit değerler bağlayıcıdır.
7. Sonuç
Elektromanyetik Alan Ölçümü, çalışma ortamındaki elektrik ve manyetik alanların yoğunluğunu analiz ederek çalışan maruziyetini güvenlik standartlarıyla karşılaştıran kritik bir iş hijyeni değerlendirmesidir. Düzenli EMA ölçümleri; çalışan sağlığını korur, ekipman kaynaklı riskleri azaltır ve güvenli bir iş ortamı oluşturulmasına katkı sağlar.
