UT Ultrasonik Muayene Ve Kalınlık Ölçümü
UT Ultrasonik Muayene Ve Kalınlık Ölçümü
UT Ultrasonik Muayene, malzemelerin iç yapısında bulunan süreksizlikleri, hataları ve kusurları tahribatsız olarak tespit etmek için kullanılan en gelişmiş NDT (Tahribatsız Muayene) yöntemlerinden biridir. Yüksek frekanslı ses dalgaları kullanılarak malzeme içindeki hatalar algılanır ve konumu, derinliği ve büyüklüğü belirlenebilir.
Ayrıca UT yöntemi, metal ve metal dışı ekipmanlarda kalınlık ölçümü yaparak korozyon, aşınma ve incelme durumlarını yüksek hassasiyetle ortaya çıkarır.
1. UT Ultrasonik Muayenenin Amacı
Bu yöntemin temel amaçları:
Malzeme içindeki gizli süreksizlikleri tespit etmek
Kırılma riski oluşturan iç çatlakları belirlemek
Kaynaklı bölgelerin kalite kontrolünü sağlamak
Korozyon kaynaklı incelmeleri erken aşamada tespit etmek
Ekipmanın güvenli çalışmasını sağlamak
UT yöntemi, yüzeyde görünmeyen, derin noktalardaki kusurları dahi algılayabildiği için endüstride kritik öneme sahiptir.
2. Hangi Kusurlar Tespit Edilebilir?
Ultrasonik muayene aşağıdaki kusurları başarıyla ortaya çıkarır:
İç çatlaklar
Gaz boşlukları
Cüruf kalıntıları
Laminasyon
Bağlantı hataları
Katman ayrılması
Kaynak bölgesi süreksizlikleri
Korozyona bağlı incelme
Yüzey ve yüzey altı hatalar yüksek doğrulukla tespit edilir.
3. UT Hangi Malzemelerde Uygulanır?
Ultrasonik muayene; manyetik özellik şartı olmaksızın birçok malzemede kullanılabilir:
Çelik ve alaşımlı çelikler
Paslanmaz çelik
Alüminyum ve alaşımlar
Nikel, titanyum
Plastik ve kompozit malzemeler
Döküm ve dövme ürünler
Tek şart: Malzeme ses dalgalarını iletebilecek yapıda olmalıdır.
4. UT Ultrasonik Muayene Nasıl Yapılır?
Ultrasonik test, uluslararası standartlara göre uygulanır:
TS EN ISO 16810 – Ultrasonik Muayene Genel Prensipler
TS EN ISO 17640 – Kaynaklı Birleştirmelerin Ultrasonik Muayenesi
ASME Section V Article 4
ASTM E114 / E213
1) Yüzey Hazırlığı
Muayene yüzeyi temizlenir ve gerekirse taşlanarak düzgün hâle getirilir.
2) Ekipman Ayarı (Kalibrasyon)
Cihaz, standart bloklar kullanılarak kalibre edilir.
3) Sonda Seçimi
Kullanılan problar uygulamaya göre belirlenir:
Düz (0°) prob
Açı prob (45°, 60°, 70°)
Dual element prob (kalınlık ölçümü için)
4) Muayenenin Yapılması
Cihaz üzerinden gönderilen yüksek frekanslı ses dalgaları malzeme içerisinde ilerler ve bir kusurla karşılaştığında geri yansır. Bu yansıma cihaz ekranında “eko” olarak görülür.
5) Endikasyonların Değerlendirilmesi
Ekoların:
Yüksekliği
Konumu
Derinliği
Genişliği
dikkatle analiz edilerek kusurun tipi belirlenir.
6) Raporlama
Tespit edilen kusurlar standartlara göre değerlendirilerek raporlanır.
5. UT Kalınlık Ölçümü
Ultrasonik yöntemle yapılan kalınlık ölçümü, özellikle korozyona uğramış ekipmanlarda incelme tespiti için vazgeçilmezdir.
Kalınlık ölçümü şu ekipmanlarda yapılır:
Depo ve tanklar
Boru hatları
Basınçlı kaplar
Kazanlar
Kuleler ve kolonlar
Gemi gövdeleri
Jeneratör ve türbin parçaları
Korozyon hızını belirlemek için periyodik UT ölçümleri yapılır ve ekipmanın kalan ömrü hesaplanabilir.
6. UT Muayenesinin Avantajları
Derin hataları tespit eder – yüzeye çıkmamış kusurları bile bulur.
Yüksek doğruluk sağlar – ölçümler hassas ve güvenilirdir.
Ekipmana zarar vermez.
Tek taraflı erişimle uygulanabilir.
Taşınabilir cihazlarla sahada kolay uygulanır.
Kalınlık ölçümünde en hassas yöntemdir.
7. Kısıtlamalar
Düzgün ve temiz yüzeye ihtiyaç duyar.
Çok pürüzlü yüzeylerde hatalı sonuç verebilir.
Operatör deneyimi oldukça kritiktir.
8. Uygulayıcı Yetkinliği
UT muayenesini yalnızca yetkin ve sertifikalı personel uygulamalıdır:
TS EN ISO 9712 – UT Level 1 / 2 / 3
ASNT SNT-TC-1A
Bu sertifikasyonlar testin uluslararası standartlara uygun şekilde yapılmasını sağlar.
9. Sonuç
UT Ultrasonik Muayene ve Kalınlık Ölçümü, endüstriyel ekipmanların iç yapısındaki kusurları tespit eden en güvenilir tahribatsız test yöntemlerinden biridir. Kaynaklı imalatlarda kalite kontrol, korozyon tespiti, üretim hatalarının belirlenmesi ve periyodik bakım süreçlerinde kritik rol oynar.
Doğru cihaz, doğru sonda ve uzman operatör ile uygulandığında sonuçları son derece hassas ve güvenilirdir.
