PT Sıvı Penetrant Metodu İle Muayene
PT Sıvı Penetrant Metodu İle Muayene
PT – Sıvı Penetrant Muayenesi, yüzey hatalarının tespit edilmesinde kullanılan en hassas ve en yaygın Tahribatsız Muayene (NDT) yöntemlerinden biridir. Bu yöntem, çıplak gözle görülmesi zor olan çatlakları, gözenekleri, sızıntı noktalarını ve diğer yüzey süreksizliklerini görünür hale getirir. Yüzey açıklığı olan tüm kusurların tespitine olanak sağlar.
Penetrant testi; kolay uygulanabilirliği, düşük maliyeti ve yüksek doğruluk oranı sayesinde pek çok endüstride tercih edilen bir kontrol yöntemidir.
1. PT Muayenesinin Amacı
Bu testin temel amacı:
Yüzeye açık süreksizlikleri tespit etmek,
Parça güvenliğini değerlendirmek,
Operasyonel riskleri azaltmak,
Üretim hatalarını erken aşamada belirlemek
gibi kritik unsurları güvenilir bir şekilde ortaya çıkarmaktır.
2. Hangi Malzemelerde Kullanılır?
PT muayenesi neredeyse tüm malzemelerde uygulanabilir. Manyetik özelliğe ihtiyaç duymaz. Bu nedenle uygulama alanı çok geniştir.
PT uygulanabilen malzemeler:
Paslanmaz çelik
Alüminyum
Pirinç, bronz
Titanyum
Plastik ve seramik (gözeneksiz yüzeylerde)
Döküm ve dövme parçalar
Kaynaklı birleştirmeler
Not: Gözenekli ve çok pürüzlü yüzeylerde penetrant gereğinden fazla tutunabileceği için önerilmez.
3. Hangi Kusurlar Tespit Edilir?
PT özellikle yüzeye çıkmış hataların tespiti için idealdir:
Çatlaklar
Gözenekler (porozite)
Katlanmalar
Soğuk shuts
Sızıntılar
Laminasyon
Kaynak yüzey hataları
Döküm yüzey hataları
Zahmetsiz ve yüksek doğrulukla hata tespiti sağlar.
4. Sıvı Penetrant Testi Nasıl Yapılır?
Test belirli bir süreç dâhilinde uygulanır. En çok kullanılan standartlar:
TS EN ISO 3452
ASTM E165
ASME Section V Article 6
1) Yüzey Temizliği
Muayene yüzeyi; yağ, pas, oksit, boya, kir ve kalıntılardan tamamen arındırılır. Temizlik, testin en kritik aşamasıdır.
2) Penetrant Uygulama
Yüzeye ince bir tabaka hâlinde renkli veya floresan penetrant uygulanır. Penetrant, yüzeydeki en küçük açıklıklara kadar sızar.
3) Bekleme (Penetrasyon) Süresi
Penetrantın hatalara dolması için belirli bir süre beklenir. Bu süre malzemeye ve penetrantın tipine göre değişir.
4) Fazla Penetrantın Temizlenmesi
Yüzeydeki fazla penetrant dikkatlice temizlenir. Yalnızca hataların içinde kalan penetrant görünür kalır.
5) Geliştirici (Developer) Uygulama
Geliştirici sprey veya toz hâlinde yüzeye uygulanır. Bu madde, kusur içindeki penetrantı yüzeye çekerek kontrast yaratan bir görüntü oluşturur.
6) Endikasyonların İncelenmesi
Geliştirici uygulandıktan sonra hatalar:
Kırmızı–beyaz (renkli sistemlerde)
Parlak sarı–yeşil (UV altında floresan sistemlerde)
şekilde görülebilir hâle gelir.
7) Değerlendirme ve Raporlama
Endikasyonların:
Boyutu
Şekli
Yoğunluğu
Konumu
dikkatlice incelenir. Standartlara göre uygunluk değerlendirilir ve raporlanır.
5. PT Testinin Avantajları
Hemen hemen tüm malzemelerde uygulanabilir.
En küçük çatlakları dahi tespit eder.
Ekonomiktir ve hızlı uygulanır.
Ekipmana zarar vermez.
Taşınabilir ekipmanlarla sahada uygulanabilir.
Floresan yöntemle iler seviyede hassasiyet sağlar.
6. Kısıtlamalar
Yalnızca yüzeye açık hataları tespit edebilir.
Gözenekli yüzeylerde doğru sonuç vermeyebilir.
Yüzey temizliği başarı için şarttır.
7. Uygulayıcı Yetkinliği
PT muayenesi, aşağıdaki sertifikalara sahip uzman personel tarafından yapılmalıdır:
TS EN ISO 9712 PT Level 1–2–3
ASNT SNT-TC-1A
Bu sertifikalar testin uluslararası standartlara uygun bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar.
8. Sonuç
PT Sıvı Penetrant Muayenesi, yüzey kusurlarının tespitinde en güvenilir, en ekonomik ve en hassas yöntemlerden biridir. Kaynaklı imalatlar, döküm parçalar, uçak ekipmanları, enerji tesisleri, otomotiv sektörü ve daha birçok uygulama alanında yaygın olarak tercih edilir. Doğru ekipman ve doğru prosedürle uygulandığında kusurlar net, hızlı ve yüksek doğrulukla tespit edilir.
